شرح مختصر
برخی از مورخان قائل بر این هستند که پیشینه تولید آجر بیشتر از ده هزار سال قدمت دارد، استفاده از آجر سفال در ساخت سازه‌های مختلف از زمان‌های قدیم در فلات ایران مرسوم بوده و آجر یکی از مصالح پرکاربرد در ساخت سازه به شمار می‌رفته، بی‌شک شما هم بر این نکته واقف شده‌اید که با توجه به گسترده بودن انواع مصالح ساختمانی چرا معماران چند هزارساله پیش آجر را به‌عنوان پرمصرف‌ترین مصالح به کار می‌گرفته‌اند. در ادامه به بررسی این نکته خواهیم پرداخت.
کاربرد آجر در قرون گذشته
معماران در سال‌های دور از آجر به‌عنوان مصالح قالب بر دیگر مصالح استفاده می‌کرده‌اند و این تصمیم دلایل بسیار زیادی ازنظر مهندسی و همچنین بوم‌شناسی داشته:
۱- استفاده از چوب در برخی از مناطق فلات ایران مقدور نبوده و این‌گونه مصالح باعث ضعف سازه می‌شده است.
۲- گرچه در فلات ایران تعداد رشته‌کوه‌ها کم نیست اما در بسیاری از مناطق این سرزمین کمبود سنگ از معضلات عمده برای ساخت بناها بوده است.
۳- سنگ‌های رسانای خوبی برای گرمایش و سرمایش هستند و این عمل نقطه‌ضعف این مصالح در کاربرد برای ساخت بنا می‌باشد
۴- آجر با توجه به وزن پایین اشکال و ابعاد مختلفی که داشته همیشه می‌توانسته جایگزین بی‌رقیبی در بین مصالح ساختمانی برای ساخت سازه‌های مختلف باشد.
۵- برای تولید آجر همیشه مصالح و مواد اولیه موردنیاز به‌راحتی فراهم می‌شوند و همچنین تولید آن نیز بسیار ساده است
۶- به دلیل اینکه آجر راحتی تهیه می‌شود و هزینه تولید این محصول بسیار پایین است، گزینه مناسبی هم برای تولید و هم برای مصرف در سازه‌ها می‌باشد.
کاربرد گسترده آجر سفال در ایران
با توجه به اقلیم متفاوت فلات ایران کاربرد گسترده آجر سفال گویای نکاتی ازنظر فنی و مهندسی می‌باشد.
- با توجه به سرمای شدید و همچنین گرمای سوزان برخی مناطق در ایران و خواص فیزیکی آجر سفال که عدم انبساط و انقباض این محصول نسبت به گرما و سرما می‌باشد، این محصول به یاری معماران و اساتید فن می‌آید.
- ازآنجاکه آجر عایق حرارتی خوبی نسبت به گرما و سرما می‌باشد می‌توان نتیجه‌گیری کرد که نوسانات حرارتی از خارج به داخل را منتقل نمی‌کند و بدن نیاز به وسایل گرمایشی و سرمایشی نیز می‌توان شرایط مطلوبی در داخل سازه نیز فراهم کرد و این امر موجب کاهش هزینه‌های جانبی درگذشته نیز می‌شده است.
- به دلیل تولید انواع مختلف آجر از زمان‌های قدیم و تنوع محصولی، آجر یکی از مصالح تزئینی نیز به شمار می‌رفته که با تمامی عناصر تشکیل دهند انواع سبک‌های رایج می تواند تلفیق شود و به‌عنوان یکی از ارکان تزئینی نیز جلوه‌گر هنر معماری ایران باشد. بااین‌حال باوجود زیبایی منحصر به فرد آجر سفال در زیبایی و معماری زمان‌های گذشته این محصول دارای وزنی بیش از اندازه در معماری‌های دوران گذشته داشته است و بار سنگینی به دوش سازه‌ها می‌گذاشته است.
- از سوی دیگر این محصول می‌تواند کمک شایانی به انتقال نیروی کششی و همچنین فشاری داشته باشد، در حالتی که کاربرد تزئینی را دارد.
