اجرا بلوک دیوارها با آجر سفال یا بلوک سفالی معمولا با ملات سیمانی انجام می شود. کاربرد ملات باعث میشود قطعات به کار رفته در ساخت دیوار به هم متصل گردند و یکپارچگی و ایستایی دیوار را تأمین نمایند. از طرف دیگر، در برخی موارد، برای درگیر کردن آجرها یا بلوک سفالی مجاور، بین بلوک سفالی ها نیز با ملات پر میشود شکل (۲-۱)، و یا اینکه وجوه قطعات با برجستگی ها و تورفتگی هایی ساخته می شوند تا با یکدیگر درگیر شوند. این اقدام ها، در حالتی که حفرهها قائم هستند به راحتی، در مرحله تولید بلوک سفالی ، با طراحی و ساخت بلوک سفالی های مخصوص صورت میگیرد، ولی در صورتی که حفره ها افقی باشند، در اجرا بلوک تأمین آن عملا غیرممکن یا کاملأ غیر اقتصادی خواهد بود (شکل ۴-۲)
در اغلب موارد، اجرا بلوک دیوار به روش تر و با استفاده از ملات صورت می گیرد. به دلیل آنکه معمولا جذب آب بلوک سفالی بالاست، لازم است بلوک سفالی زنجاب شود. به این منظور، می توان بلوک سفالی ها را قبل از اجرا در یک ظرف آب قرار داد، تا از آب اشباع شوند.
اجرای شالوده آجر سفال
شالوده اجرا آجر دیوار با آجر سفالی، شالوده نواری، و یا در صورت لزوم، رادیه است. این شالوده میتواند بتنی، بنایی و یا بنایی بتنی باشد. برای اجرا آجر قسمتی از دیوار که باربر نیست، می تواند به صورت طره، جلوتر از شالوده اجرا شود. در مناطق لرزه خیز با خطر نسبی زیاد، اتصال دیوار و شالوده از طریق میلگرد انتظار تأمین می شود.
بلوک سفالی های ساده یا عایق دار میتوانند به صورت تک ردیفی اجرا شود. در مناطق لرزه خیز، یا در صورت نیاز به مقاومت بالاتر و لازمه ایجاد یکپارچگی بیشتر دیوار، از بلوک سفالی های خاصی استفاده میشود و پس از میلگرد گذاری افقی و قائم در داخل حفره های داخل این بلوک سفالی ها با دوغاب پر می شود (شکل ۴-۳) یا در بستر ملات در چند ردیف زیرین نزدیک به شالوده میلگردهایی اضافه می شود (شکل ۴-۴)
این بلوک سفالی ها که ممکن است باگروت ریزی کامل با جزئی اجرا شوند، بلوک سفالی بنایی مسلح نامگذاری شده اند. در این روش برای اجرا آجر سفال، حفره های بلوک سفالی ها را با گروت پر می کنند. با آنکه نسبت آب به سیمان، در گروت بیشتر از بتن است، ولی از آنجا که مقاومت گروت با افزایش این نسبت، کم می شود، دقت در مسأله مقاومت، ضروری است. در اجرا آجر سفال به علاوه آنکه کاهش حجم آب گروت و جذب آن توسط سفال باعث جمع شدگی” گروت و ایجاد ترک می شود، لذا در چنین شرایطی، کاربرد افزودنی های مناسب توصیه می شوند. در حالت کلی، پرکردن تمامی حفره ها با ملات توصیه نمی شود، مگر اینکه در طراحی لازم تشخیص داده شود. نقش نیروی انسانی نیز در این روش، بسیار حساس است.
گروت می بایست قبل از آنکه حالت خمیری خود را از دست بدهد، ویبره شود. تأکید بر این نکته ضروری به نظر می رسد که این روش هم برای اجرا با آجر سفالی تکردیفی و پر کردن حفره های بلوک سفالی ، و هم برای اجرا با دو ردیف آجر سفالی و پرکردن یا خالی گذاشتن فاصله بین آنها قابل اجرا است
لایه های تشکیل دهنده دیوار چند جداره
در اجرا بلوک برای دیوار بلوک سفالی ، بسته به نوع، ابعاد و مشخصات فنی آن، جهت گیری حفره ها، و نحوه اتصال دیگر لایه ها به آن، به روشهای گوناگون اجرا می شود، که در ادامه به تشریح آنها پرداخته می شود. معمولا لایه بلوک سفالی نمیتواند به تنهایی تمامی انتظارات تعیین شده در مورد دیوارهای خارجی را جوابگو باشد. به همین علت، در طراحی و اجرا، لایه های دیگری نیز در طرف داخل و خارج در نظر گرفته می شود.
نوعی از این دیوارها، دیوار دوجداره می باشد. بین دو جدار این دیوار، میتواند خالی بماند، با عایق پر شود یا عایق، با فاصله از جدار بیرونی و چسبیده به جدار درونی آن، اجرا شود (شکل ۴-۰)
این دیوار نیز با بلوک سفالی حفره افقی و حفره قائم به صورت غیرباربر و باربر قابل اجرا است. چنانچه این دیوار با عایق حرارتی اجرا شود، ابتدا یک جدار آن با قطعات اتصال جدارها و به همراه عایق حرارتی غیرجاذب آب، اجرا میشود. این جدار، معمولا جدار بیرونی است، تا نیاز به اجرای داربست در این مرحله برطرف گردد. سپس جدار درونی را با اتصال آن به گیره های انتظار اجرا میکنند. بسته به آنکه نیاز به خازن حرارتی در ساختمان باشد یا نه، جدار ضخیم دیوار را در قسمت داخلی یا خارجی ساختمان اجرا می کنند. البته در صورت اجرا بلوک جدار ضخیم و شناژ در جدار بیرونی (در حالت باربر)، سقف ساختمان مانند پل حرارتی عمل میکند و در مواردی، لازم خواهد بود اجرای عایق، زیر سقف نیز صورت گیرد.
در حالت دیوار باربر، شناژها در جدار ضخیم دیوار اجرا می شوند. لذا ابتدا جدار ضخیم دیوار به همراه شناژها و شاخکهای انتظار برای اتصال جدار دوم و سپس عایق حرارتی و جدار دوم اجرا می شود.
فاصله بین این دو جدار ۵ تا ۱۲ سانتیمتر است، زیرا فاصله کمتر از ۵ سانتیمتر باعث پر شدن فاصله با ملات و ایجاد پل ملاتی می شود و فاصله بیش از ۱۲ سانتی متر نیز باعث عدم یکپارچگی دو جدار می شود.
چنانچه فاصله بیش از ۱۲ یا کمتر از ۵ سانتیمتر مورد نظر باشد، لازم است تمهیدات خاص لحاظ شود. این فاصله می تواند خالی بماند یا با عایق حرارتی غیرجاذب آب پر شود. در حالاتی که احتمال نفوذ آب از جدار بیرونی به داخل زیاد باشد، یک فاصله ۲/۰ سانتیمتری بین جدار بیرونی و عایق، خالی می ماند. در این حالت، عایق به جدار داخلی می چسبد (شکل ۴-۱)
همانگونه که قبلا نیز مطرح شده در برخی انواع بلوکها، عایق حرارتی بین دو قطعه بلوک سفالی (که به واسطه عایق حرارتی با هم درگیر می شوند) قرار می گیرد. بدیهی است در این حالت لازم است قطعات خاصی برای کنجها و گوشه ها در نظر گرفته شود تا اثر پل های حرارتی تا حد ممکن کاهش یابد (شکل ۲-۱۹).
در صورتی که در اجرا آجر سفالی با حفره های افقی باشد، در عمل اتصالی بین بلوک سفالی های همردیف وجود نخواهد داشت. این در حالی است که بلوک سفالی های با حفره قائم، معمولا با زوائد کناری خود در یکدیگر جفت می شوند شکل ۴-۲) و حتی در بعضی موارد درز بین دو بلوک سفالی به صورت موضعی یا به طور کامل با ملات پر می شود.
در حالتی که احتمال ریزش ملات در فضای بین دو جدار وجود داشته باشد، استفاده از شن نخودی به ارتفاع ۷ / ۵-۵ سانتیمتر در کف بین دو جدار برای جلوگیری از مسدود شدن مجرای اشک، توصیه می شود، اما این مطلب، نیاز به کارگر ماهر را مرتفع نخواهد ساخت
در صورت اجرا آجر دیوار دو جدار باربر، با لایه ضخیم باربر در داخل ساختمان، و جدار نازک بیرونی تا انتهای دست انداز بام، به صورت مجزا از لایه داخلی اجرا می شود (شکل ۴-۷). در صورتی که ارتفاع دست انداز از اندازه تعیین شده در آیین نامه بلندتر باشد، مهار آن با شناژ با اسکلت ساختمان الزامی است.