گزارشی از وضعیت مدرسه خان شیراز
معماری با پیشینه‌ای به درازای تاریخ تجلی‌بخش بسیار مهمی از فرهنگ و اندیشه و سبک معماری هر بنا همچون ادبیات، فلسفه و … بازنمودی از تفکر حاکم بر هر دوره است. در ربع اول قرن یازدهم هجری، شهر شیراز شاهد بنای آخرین پدیده معماری به سبک شیراز، یعنی ششمین و آخرین سبک معماری بود.
بنای مدرسه خان درواقع نمود تبدیل اندیشه به فضا و تقارن موجود در آن نشان‌دهنده ذهن متعادل شرقی و ایرانی و دگردیسی تفکر توحیدی به شکل مکان است. هرچند این یادگار شریف در طی زمان دستخوش وقایع ناگوار ، هجوم، استیلای بیگانگان ، طوفان ، زلزله ، فقر ،بیماری ، بی‌توجهی و … قرار گرفت و آن‌گونه که باید از آن به‌عنوان مرکزی علمی و فرهنگی استفاده نشد و حتی برای دیرزمانی به اشغال نظامی درآمد اما هیچ‌گاه از اذهان فراموش نشد.
ساخت این پردیس مجسم به این امید انجام پذیرفت که به ملجائی برای دانش‌پژوهان و دانشمندان تبدیل شود و مکانی برای دادوستد دنیوی و یا دژی دفاعی در مقابل نبردهای ناگهانی در نظر بیاید. ازاین‌رو طراحی نو و فرازمان مدرسه به شیوه‌ای صورت پذیرفت که نشان‌دهنده سریان تشییع در تمامی ابعاد حیات اجتماعی اسلامی و گذار از دوره ماجراجویی و سلطه به دوران سکینه و آرامش فکری باشد.
تاریخچه ساخت بنای
احداث بنای مدرسه در دوره صفویه و در زمان حکومت شاه‌عباس اول، به دست الله‌وردی خان والی شیراز صورت پذیرفت و پس از وی نیز کار او توسط فرزندش عباس قلی خان پی گرفته شد. ساخت بنای مدرسه که از سال ۱۰۴۱ تا ۱۰۲۴ ه ق به طول انجامید درواقع به پیشنهاد میرداماد فقیه و فیلسوف شهرتمند عصر جهت اختصاص به مکانی برای تدریس صدرالمتالهین که در آن برهه زمانی مدتی را به‌دوراز قیل‌وقال قشریان در کهک قم به تألیف کتب و تزکیه نفس می‌گذرانید صورت پذیرفت.
با عملی شدن این تصمیم و مرکزیت یافتن مدرسه خان به‌عنوان مکانی برای تدریس کلیه علوم عقلی و نقلی، در اندک زمانی شهر شیراز به دارا لعلم زمان تبدیل شد. چنانچه از نزدیک این بنای اصیل در نجیبه را بازدید کرده باشید به‌سادگی درخواهید یافت که ترکیب‌بندی فضا استفاده‌ای رنگ‌ها ، نقوش ، طراحی سازه و حتی بکار گیری اعداد هندسی که همه و همه فلسفه‌ای شگرف را در پشت خود پنهان کرده است گویای بی‌قراری بی‌میل همه اجزا به جاودانگی است .
در بدو ورود چنین احساس می‌کنید که فضای مدرسه شمارا به ناگهان و با تفاوت تنها یک دیوار از فضای بیرونی جدا کرده و روحتان را در سراسیمگی نقش و رنگ و نگار با طراوتی روبرو می‌نماید که چون جنس وجودی آدمی اصیل و با قدمت است. شاید کمتر کسی از خوانندگان این سطور مطلع باشند که در این مدرسه، حجره حضرت صدر – المتالهین چون فلسفه‌اش گرم و استوار پابرجاست و طنین صدای این آشنای دیرینه و نقش گام‌های نامرئی او بر پیکره اتاقش هنوز هویدا است،تحت تأثیر چنین فضایی است که همه‌کس به ارتباط مستقیم محیط آموزشی بر خلاقیت فرد تفطن یافته ، معترف می‌شود.
ویژگی‌های خاص معماری در این مکان نظیر نور، رنگ، ترکیب‌بندی فضا و همچنین دخیل کردن آموزه‌های اصیل دینی و مذهبی در خشت خشت بنا نمودی از دغدغه‌های اصیل شرقی برای وجود منطق و استدلالی حتی در پشت ناچیزترین اجزا مکانی است که اختصاصی به یادگیری فلسفه دارد. گویی تلاش همه‌چیز بر این است که تذکاری بر هویت ایرانی و اسلامی باشد.
از دیده فرود آمده بر دل نشیند و تا عمق ضمیر ناخودآگاه فرد برای خود جایی باز کند. این‌گونه است که درخواهید یافت گاه سنگ و شیشه و گل و چوب هم می‌توانند با آدمی دیگرگونه تا کنند و آدمی هم. روح کلی مدرسه تمنای مدامی است برای دل کندن از کثرت و آغوش واشده ای است برای تن سپردن به وحدت تفسیر زیرکانه‌ای است بر امر قدسی و شاهد زنده‌ای است بر وحدت وجود.
طراحی مدرسه
ساختمان مدرسه فارغ از تقلید از بناهای دیگر تنها با الگو گیری از بنای مقدس کعبه ساخته‌شده که نمود آن در بنای ورودی مدرسه با ابعاد ده ، دوازده و شانزده متر هویداست. این معیار و یا به عبارتی اندازه طلایی در جای‌جای مدرسه رعایت شده و درنتیجه بنا را به نحوی موزون ، متناسب و خوش‌ترکیب جلوه‌گر می‌سازد.زیربنای مدرسه ۷۹۹ مترمربع و مساحت بنا ۵۰۰۳ مترمربع است. صحن ۵۹ مترمربع طول و ۴۵ متر عرض دارد. گرداگرد حیاط پیش‌تر صد حجره وجود داشته که اکنون از این تعداد هفتاد حجره باقی است. حجری‌های طبقه بالا به طلاب متأهل و حجره‌های طبقه پایین به طلاب مجرد اختصاص داشته‌اند. درگذشته مدرسه از یک صحن مشجر مرکزی در داخل و چهارباغ با فضای سبز برخوردار بود و حجره‌ها از دو جانب بیرون و درون به شیوه چشم‌نوازی بر این منظره مشرف می‌شد. در حال حاضر حوضی هشت‌گوشه در مرکز حیاط وجود دارد و بلندای درختان نارنج و نخل موجود در چهار باغچه صحن گویای روزگار بلند سپری‌شده بر مدرسه است. آجر سفال میهن نقش جهان (محبوبی) انواع آجر سفالی را با بهترین کیفیت و دوام بالا تولید و در اختیار مصرف کنندگان قرار می دهد. می توانید انواع آجر را به صورت آنلاین یا از طریق شماره 03135231213 سفارش دهید.
