قدیمی‌ترین نوع آجرها که از گذشته تا به حال مورداستفاده بوده، آجر سفال می‌باشد. در این بین تیغه‌های تولید‌شده سفالی پس از ساخت دارای ویژگی‌ها و خصوصیاتی هستند که موضوع بحث این مقاله است و در ادامه به آن می‌پردازیم.
دوام و مقاومت آجر سفال نزدیکی زیادی با خصوصیات متنوع داخلی آن دارد اما موارد زیر جزء مهم‌ترین و اساسی‌ترین آن‌ها است:
- تخلخل
- مقاومت فشاری
دیگر موارد از این دو مورد اصلی ناشی می‌شوند. علاوه بر این، ترکیب شیمیایی و رنگ نیز در شرایط احتراق تحت تأثیر تخلخل و مقاومت فشاری هستند.
سوزاندن تیغه‌های سفالی مجموعه‌ای از تغییرات کانی‌شناسی، بافتی و فیزیکی را ایجاد می‌کنند که این تغییرات به عوامل زیادی بستگی دارند و همچنین تخلخل را تحت تأثیر قرار می‌دهند. در نتیجه مصالحی بسیار متخلخل‌تر نسبت به سنگ طبیعی حاصل می‌شود. تخلخل یک پارامتر مهم در خصوص تیغه‌های سفالی به دلیل تأثیر آن روی واکنش شیمیایی و مقاومت مکانیکی است که این دو مورد روی کیفیت و دوام تیغه‌های سفالی تأثیر می‌گذارد. این مشخصات با کاهش مقادیر تخلخل افزایش می‌یابد. معمولاً تیغه‌های سفالی مقادیر تخلخل بالایی را از خود نشان می‌دهند.
تأثیر منافذ بر دوام آجر سفال
آجر سفال جزء مصالح متخلخل است که منافذ قسمت بزرگی از حجم آن را تشکیل می‌دهند. ابعاد و توزیع منافذ تأثیر بسیار زیادی بر دوام آجرها دارد و روی کیفیت رس خام، مقدار آب، شرایط و دمای احتراق اثر می‌گذارد. مشاهدات نشان می‌دهد که اگر دمای احتراق افزایش یابد، نسبت منافذ بزرگ افزایش‌یافته و اتصال بین منافذ کاهش می‌یابد، این در حالی است که تعداد منافذ کوچک نیز کاهش می‌یابد. در نتیجه آجرهایی با منافذ بزرگ و بدون اتصال ایجاد می‌شوند. این یک واقعیت است که منافذ بزرگ کمتر تحت تأثیر نمک‌های محلول و چرخه انجماد یا ذوب قرار می‌گیرند.
علاوه بر این، تحقیقات نشان داد که به دلیل وجود کربنات‌ها در رس خام و دمای احتراق بین ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ درجه سانتی‌گراد، منافذ کوچک (کمتر از ۱ میلی‌متر) تشکیل می‌شود. چنین اندازه منافذی روی کیفیت آجر سفال تأثیر منفی می‌گذارد، زیرا ظرفیت آن‌ها برای جذب و حفظ آب افزایش می‌یابد.
تأثیر نحوه ورود آب بر دوام آجر سفال
نحوه ورود آب به آجر سفال نیز بر دوام آن تأثیر می‌گذارد زیرا این اجازه را می‌دهد تا آب درون توده تیغه سفالی قرار بگیرد و بماند. در این خصوص دو پارامتر اصلی که باید ارزیابی شوند میزان جذب آب و میزان مکش است. اولین تخمین از آب موجود در آجر در حدود ۱۰ تا ۲۵ درصد جرم آن است. دومین، پاسخ به سرعت جذب آب است. به دلیل کشش مویرگی در امتداد دیواره منافذ، آب از طریق منافذ مکیده می‌شود. نتایج نشان داد که ولتاژ در منافذ کوچک نسبت به منافذ بزرگ‌تر قوی‌تر است.
پدیده‌های انبساط یا انقباض مشاهده‌شده در تیغه‌های سفالی به دلیل خیس شدن یا خشک شدن آن‌ها، می‌تواند تا حدودی یا کاملاً برگشت‌پذیر باشد. همچنین لازم است ذکر شود که گسترش رطوبت در تیغه‌های سفالی تحت تأثیر مقادیر کانی‌های رسی و وجود کلوخه‌های آهک است.
مقاومت فشاری یک ویژگی مهم آجر سفال است که امکان ارزیابی توانایی این نوع مصالح را در برابر بارهای فشاری موجود در سازه فراهم می‌سازد. مقدار مقاومت فشاری به شدت تحت تأثیر ویژگی‌های مواد اولیه و همچنین فرایند تولید تیغه‌های سفالی است. رس خام مصالح سفالی قدیمی، اغلب از کیفیت پایینی برخوردار بوده و روند تولید آن‌ها نسبتاً ابتدایی و ناکارآمد بود، اگرچه برخی از تمدن‌ها توانستند تیغه‌های سفالی بسیار مناسبی به دست آورند.
سایر مشخصات تیغه‌های سفالی موجود می‌تواند اطلاعات مهمی در ارتباط با مقاومت فشاری نشان دهد. این اطلاعات شامل ترکیب مواد معدنی، بافت و میزان تخلخل است. بنابراین، کیفیت مواد اولیه به همراه زمان و دمای کافی سوختن، از جنبه‌های اساسی برای به دست آوردن مقاومت می‌باشد و در نتیجه آجرهای بادوام در این ارتباط تولید می‌شوند.
ترکیب کانی‌شناسی تیغه‌های سفالی اطلاعات مفیدی را برای ارزیابی کیفیت کلی آن‌ها ارائه می‌دهد. مقادیر و نسبت سازنده‌ی مواد معدنی مانند کوارتز، فلدسپات، میکا یا موسکویت امکان توصیف خاک رس خام و تعریف منشأ آن را فراهم می‌آورد.
شرکت آجر سفال میهن دوام محصولات سفالی خود را تضمین می‌کند. برای آشنایی بیشتر با محصولات این شرکت، به سایت ما مراجعه نمایید.
